หลุมเมือง

ตำบลหนองโพรง อำเภอศรีมหาโพธิ จังหวัดปราจีนบุรี 25140 ศรีมหาโพธิ ปราจีนบุรี 25140

รายละเอียดเกี่ยวกับที่เที่ยว

มีลักษณะเป็นหลุมขนาดต่าง ๆ ขุดเจาะลึกลงไปในพื้นศิลาแลง ไม่ทราบว่าขุดขึ้นในสมัยใด พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จประพาสเมื่อวันที่ 18 ธันวาคม พ.ศ. 2451 มีพระราชสันนิษฐานว่า “เป็นหลุมสำหรับโขลกปูนที่จะปั้นลวดลายเครื่องประดับปรางค์ปราสาท” มีหลุมทั้งหมดประมาณ 48 หลุม สันนิษฐานว่าเป็นหลุมสำหรับเล่นกีฬาพื้นบ้าน เรียกว่า การเล่นหลุมเมือง

จากการขุดแต่งทางโบราณคดี พบหลุมเมืองทั้งสิ้น 115 หลุม อยู่เรียงกันเป็นกลุ่มใหญ่สองกลุ่มคือ กลุ่มทางทิศตะวันออกมีอยู่ 50 หลุม กลุ่มทางทิศตะวันตกมี 65 หลุม ทั้งสองกลุ่มมีหลุมเมืองเรียงกันเป็นแนวตะวันออกเฉียงเหนือ ตะวันตกเฉียงใต้ แต่ละหลุมอยู่ห่างกันประมาณ 1 เมตร กลุ่มหลุมทางทิศตะวันตก จะตื้นกว่าหลุมทางด้านทิศตะวันออก แบ่งออกตามรูปลักษณะได้เป็นสี่แบบคือ

หลุมเมืองที่เป็นหลุมเดียว เป็นหลุมรูปทรงกระบอก เส้นผ่าศูนย์กลางที่ปากหลุมเฉลี่ย 40 เซนติเมตร ความลึกเฉลี่ย 30 เซนติเมตร

หลุมเมืองที่มีหลุมขนาดเล็กซ้อนอยู่ภายใน โดยหลุมเล็กจะขุดต่อลงไปจากก้นหลุมใหญ่ โดยหลุมเล็กจะมีเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 10 เซนติเมตร และมีคามลึกเฉลี่ย 5-10 เซนติเมตร
หลุมที่ปรากฏเป็นหลุมคคาบเกี่ยวกันคือ มีลักษณะเหมือนกับแบบแรก หรือแบบที่สอง แต่จะเป็นหลุมแฝดสองหลุมคาบเกี่ยวกัน
หลุมเล็กมีความลึกค่อนข้างมาก ซ้อนอยู่ข้างในคล้ายแบบที่สอง แต่หลุมเล็กที่ซ้อนอยู่ภายในจะลึกมากกว่า มีความลึกประมาณ 20 เซนติเมตร

ทั้งนี้ หลุมเมืองนิยมเล่นในเทศกาลสำคัญ เช่น เทศกาลสงกรานต์ ในปัจจุบันไม่ค่อยมีผู้ใดรู้จัก แต่ก็ยังมีการเล่นอยู่บ้างในเขตตำบลเมืองเก่า อำเภอกบินทร์บุรี วิธีการเล่นคือ ผู้เล่นทั้งสองฝ่ายนั่งอยู่คนละข้างหลุม (จำนวนหลุมมีไม่จำกัด) ตกลงกันว่าจะกองทุนคนละเท่าใด เอาเบี้ยหรือสิ่งอื่นใช้แทนเบี้ยมารวมกัน แล้วหยอดใส่หลุมไว้หลุมละเท่าๆ กันแต่ หลุมหน้าผู้เล่นทั้งสองต้องมากกว่าหลุมอื่น ซึ่งเรียกว่า หลุมเมือง เมื่อเริ่มเล่นฝ่ายใดเริ่มก่อนจะหยอดเบี้ยใส่หลุมไปเรื่อยๆ ตามลำดับจนหมดเบี้ย เมื่อหมดเบี้ยในมือก็หยิบเอาเบี้ยในหลุมถัดไปหยอดต่อทำเช่นนี้ไปเรื่อยๆ จนกว่าจะพบหลุมว่าง ผู้เล่นคนแรกจึงมีสิทธิกินเบี้ยทั้งหมดในหลุมถัดไป (ถัดจากหลุมว่าง) ผู้เล่นคนที่สองก็จะดำเนินการเล่นเหมือนคนแรก เมื่อพบหลุมว่างและกินเบี้ยหลุมถัดไป จึงผลัดกันเล่นเช่นนี้ไปเรื่อยๆ จนฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งหมดทุนเลิกไป ผู้อื่นก็จะมาเล่นแทน
โอกาสหรือเวลาที่เล่น